Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego - teoria i praktyka. 779 likes · 3 talking about this. Strona powstała w celu zwiększania świadomości i wiedzy o Centralnych Zaburzeniach Przetwarzania
Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego ( CAPD) jedną z przyczyn trudności w uczeniu przeznaczone jest dla psychologów, logopedów, terapeutów, pracowników Poradni 23 stycznia 2012r. (poniedziałek)godziny: 10:00 - 15:00 Miejsce: CWROKoszt: 150 złCzas trwania: 6 hCele szkolenia:1. Zapoznanie z symptomami i diagnostyką CAPD2. Przedstawienie form Czym jest centralne przetwarzanie bodźców dźwiękowych?- dekodowanie fonetyczne,- separacja i integracja obuuszna,- rozpoznawanie procesów czasowych,- rozdzielczość Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego ( CAPD) – Objawy Etiologia CAPD5. CAPD w zaburzeniach rozwojowych ( dysleksja, ADHD, autyzm, Zespół Aspergera – trudności związane z prawidłową diagnozą, podobieństwa i różnice)6. Standardy postępowania diagnostycznego CAPD w tym prezentacja stosowanych testów behawioralnych ośrodkowych procesów Postępowanie terapeutyczne:a) W szkole – wskazówki dla nauczycieli,b) W domu – wskazówki dla rodzicówc) Formy pomocy – na przykładzie specjalistycznych treningów przypadków trudności w nauce, tj. trudności w pisaniu i czytaniu, a także zaburzeń artykulacji i problemów językowych oraz często współistniejących z nimi zaburzeń emocjonalnych, ma swe źródło w trudnościach przetwarzania dźwięku na poziomie centralnym. Przyczyną tych zaburzeń jest brak pełnego wykorzystania słyszanego sygnału akustycznego przy prawidłowym jego odbiorze w strukturach obwodowych (Katz, 1994).Diagnozując trudności dziecka związane z rozwojem mowy, uczeniem się, często poprzestaje się jedynie na sprawdzeniu czułości słuchu dziecka. Tymczasem, gdy obserwujemy: kłopoty z koncentracją uwagi, skupieniem się na głosie nauczyciela, brzydkie pismo z błędami, trudności w czytaniu, polegające na niewłaściwym łączeniu głosek w wyrazy, trudności z dobrym słyszeniem w szumie, myleniem podobnie brzmiących głosek jak p/b, t/d i takim też ich zapisywaniem, brakiem umiejętności konstruowania płynnych wypowiedzi, konieczność kilkakrotnego powtarzania poleceń, wówczas powinniśmy rozważyć przeprowadzenie diagnozy w kierunku centralnych zaburzeń przetwarzania się, że co najmniej u połowy dzieci z rozpoznanymi trudnościami w uczeniu się, dysleksją, zespołem zaburzeń uwagi i zachowania występują zaburzenia przetwarzania słuchowego. W wielu przypadkach, to właśnie trudności słuchowe są przyczyną opóźnień w nauce, trudności w czytaniu i pisaniu, czy zaburzeń prowadzi Pani Renata Borowiecka, pedagog specjalny i korekcyjny, terapeuta integracji sensorycznej, terapeuta neurorozwoju INPP, terapeuta Johansena IAS. Prowadzi Centrum Edukacji, Diagnozy i Terapii w Warszawie. Pracuje z dziećmi z trudnościami w uczeniu się i zaburzeniami rozwojowymi. Nauczyciel akademicki WSSE. Współzałożycielka Centrum Terapii Johansena IAS Polska w Warszawie. Uczestnicy otrzymują zaświadczenia o ukończeniu szkolenia wydawane przez Centrum Wspomagania Rozwoju Osobowości oraz Warszawski Oddział Nr 1 Polskiego Towarzystwa proszę kierować na formularzu zgłoszeniowym wysyłając go na adres e-mail cwro@ lub faksem 022 847- 95-41.Zaburzenia przetwarzania słuchowego występują u 5% populacji dzieci w wieku 5-10 lat. Towarzyszą dysleksji, specyficznym trudnościom w nauce, specyficznym zaburzeniom ję-zykowym, zaburzeniom Zaburzenia przetwarzania słuchowego - jak je rozpoznać? Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego często mylone są z wadą słuchu. Tymczasem dzieci cierpiące na APD często słyszą normalnie, mają za to problem z interpretowaniem dźwięków. Czym objawiają się Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego i jak sprawdzić, czy dziecko je ma? Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego (central auditory processing disorder - inaczej zwane CADO lub auditory processing disorder - APD). Zazwyczaj mylone są z wadą słuchu fizycznego, czyli z ubytkiem słuchu. Jednak u dzieci z APD zarówno słuch odbiorczy, jak i przewodzeniowy są prawidłowe. Sprawdź też: Szumy uszne u niemowląt i dzieci - jak rozpoznać i leczyć [WYWIAD] Dysfunkcja ta ma miejsce w centralnej, nerwowej części układu słuchowego i objawia się niewłaściwym przetwarzaniem bodźców słuchowych, a nie zaburzonym słyszeniem samym w sobie. Mózg osoby z Centralnymi Zaburzeniami Przetwarzania Słuchowego nie potrafi rozpoznawać i interpretować dźwięków, w tym również dźwięków mowy. Aby poprawnie je zdiagnozować należy wcześniej wykluczyć wszystkiego rodzaju ubytki słuchu. Spis treściW jaki sposób objawiają się Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego (APD/CADP)?Jak je rozpoznać?Jak pomóc dziecku z Centralnymi Zaburzeniami Przetwarzania Słuchowego?Jak rodzic dziecka z Centralnymi Zaburzeniami Przetwarzania Słuchowego może mu pomóc w codziennym życiu? Przesiewowe badania słuchu i wzroku u noworodków W jaki sposób objawiają się Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego (APD/CADP)? Dzieci, u których występują Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego najczęściej mają trudności w rozumieniu mowy, problemy ze zrozumieniem poleceń (zwłaszcza złożonych) i skupieniem uwagi, co w konsekwencji powoduje liczne problemy w szkole, z czytaniem, formułowaniem ustnym i pisemnym dłuższych form wypowiedzi oraz z zapamiętywaniem usłyszanych informacji. Dowiedz się też: Nadwrażliwość słuchowa u dzieci. Co robić, gdy hałas boli? Bardzo istotna jest wczesna, właściwa diagnoza dziecka, która pozwoli uniknąć opóźnień w rozwoju mowy i problemów w nauce szkolnej. Jak je rozpoznać? Występowanie Centralnych Zaburzeń Przetwarzania Słuchowego można podejrzewać, jeśli u dziecka zaobserwujemy: trudności ze zrozumieniem wypowiedzi w niekorzystnych warunkach akustycznych (np. gdy kilka osób mówi jednocześnie, gdy w pomieszczeniu jest pogłos, hałas itp.), problem z utrzymaniem skupienia na konkretnych, istotnych bodźcach słuchowych, obniżenie koncentracji uwagi, zmęczenie po przebywaniu w głośnym środowisku, częste bóle głowy, trudności w wykonywaniu kilkuetapowych poleceń (szczególnie tych podanych w jednym zdaniu), kłopoty ze zrozumieniem długich rozmów, brak zrozumienia wypowiedzi (np. „słyszałem co powiedziałeś, ale nie wiem co masz na myśli”), słabszą pamięć słuchową (trudności z zapamiętywaniem i powtarzaniem usłyszanych informacji), problemy z zapamiętywaniem sekwencji dźwięków (np. tabliczka mnożenia, nazwy miesięcy itp.), mylenie podobnie brzmiących słów, problem z nauką języka obcego, brak zwracania uwagi na osobę mówiącą, nadmierne zwracanie uwagi na bodźce dźwiękowe, które nie są istotne, zaburzoną intonację (mowa monotonna, cicha lud odwrotnie – bardzo szybka i zbyt głośna), słabsze wyniki podczas testów psycho-edukacyjnych opartych na bodźcach słuchowych, trudności w czytaniu i pisaniu (szczególnie ze słuchu). Zazwyczaj dziecko z APD ma niskie wyniki w nauce oraz obniżoną samoocenę. Czasami występują u niego również zaburzenia artykulacyjne. Przeczytaj też: Rozwój słuchu u niemowląt - 4 rzeczy, które warto wiedzieć [WYWIAD] Jak pomóc dziecku z Centralnymi Zaburzeniami Przetwarzania Słuchowego? Jeżeli diagnoza potwierdzi występowanie u dziecka APD - koniecznym jest objęcie go szeroko pojętym wsparciem terapeutycznym, opartym na trzech filarach: poprawa środowiska akustycznego w szkole oraz poprawa jakości słyszanej mowy poprzez zastosowanie systemów wspierających słyszenie (np. systemów FM), aktywny trening słuchowy przeprowadzany pod opieką specjalisty, którego celem jest poprawa sprawności wyższych funkcji słuchowych w oparciu o plastyczność układu nerwowego, terapia pedagogiczna i psychologiczna, która może pośrednio poprawić sprawność uczenia i komunikowania się dzieci z APD. Formy pomocy dzieciom z APD są zróżnicowane i zależą od wielu czynników. Zawsze jednak istnieją trzy podstawowe obszary wsparcia: rozwijanie umiejętności słuchowych, stymulowanie komunikacji oraz poprawa jakości bodźców słuchowych. Sprawdź: Niedosłuch u dziecka. Jakie są objawy słabego słuchu u dziecka? Właściwe wsparcie to przede wszystkim odpowiednio dobrana, wieloaspektowa terapia, a także zastosowanie odpowiednich urządzeń ułatwiających zrozumienie mowy w trudnych warunkach akustycznych i naukę. Połączenie tych dwóch form terapii pozwala na pokonanie trudności związanych z funkcjonowaniem w szkole, nauką oraz kontaktami z grupą rówieśników. To wszystko z kolei przekłada się na niezwykle istotny w rozwoju dziecka aspekt podniesienia samooceny. Jak rodzic dziecka z Centralnymi Zaburzeniami Przetwarzania Słuchowego może mu pomóc w codziennym życiu? W miarę możliwości należy zredukować wszelkie niepotrzebne szumy i hałasy w domu. Dziecko powinno patrzeć na Ciebie, gdy mówisz. Zwracaj się do dziecka za pomocą prostych zdań, mów nieco spokojniej, w wolniejszym tempie. Za każdym razem upewniaj się, czy dziecko właściwie zrozumiało polecenie. Zapewnij dziecku spokojne miejsce, w którym w ciszy może odrabiać lekcje i uczyć się. Najważniejsze jednak, żebyś budował w dziecku poczucie własnej wartości. Dowiedz się: Dwulatek nie mówi - jak zachęcić dziecko do mówienia? Trafna diagnoza i adekwatne, wczesne wprowadzenie terapii pozwolą uniknąć wielu problemów wychowawczych, zaoszczędzą dzieciom przykrych doświadczeń oraz umożliwią im pełny rozwój intelektualny i emocjonalny. A każdy rodzic wie, że szczęście dziecka jest sprawą najistotniejszą. Pomoce dydaktyczne lub narzędzia do terapii procesów komunikacji, w tym zaburzeń przetwarzania słuchowego, dla uczniów z centralnymi zaburzeniami słuchu, słabosłyszących, z zaburzeniami koncentracji i uwagi, w tym z ADHD, ADD, autyzmem. mTalent Percepcja. słuchowa. mTalent Zaburzenia.
Diagnoza i terapia zaburzeń centralnego przetwarzania słuchowego u dzieci i młodzieży”. Spotkanie zostało zorganizowane przez Śląskie Centrum Słuchu i Mowy „Medincus” w Katowicach, przy wsparciu Instytutu Narządów Zmysłów, Światowego Centrum Słuchu oraz Towarzystwa Otorynolaryngologów, Foniatrów i Audiologów Polskich.
Coraz częściej w Poradni pojawiają się dzieci z diagnozą zaburzeń przetwarzania słuchowego. Informacja o wykryciu APD słusznie niepokoi rodziców, ponieważ dobre słyszenie jest podstawą efektywnego komunikowania się. Jak wynika z danych, aż 30% dzieci z dysleksją i 40-50% dzieci z trudnościami w nauce ma właśnie zaburzenia przetwarzania słuchowego. Co oznacza CAPD? Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego (central auditory processing disorder - inaczej zwane CAPD lub auditory processing disorder – APD), to zespół objawów wynikających z nieprawidłowego funkcjonowania wyższych funkcji słuchowych, przy prawidłowym słuchu fizycznym (brak ubytku słuchu). Dotyczą niewłaściwego przetwarzania bodźców słuchowych, rozpoznawania i interpretacji dźwięków, w tym również dźwięków mowy, a nie zaburzonego słyszenia samego w sobie (dziecko słyszy - podstawowe badania słuchu nie wykazują problemów, lecz nie słucha — zachowuje się i funkcjonuje podobnie do dzieci z niedosłuchem, co można porównać do sytuacji osoby znajdującej się w obcym kraju, nieznającej miejscowego języka - taka osoba słyszy otaczające ją rozmowy, lecz nic z nich nie rozumie). Diagnozę zaburzeń przetwarzania słuchowego stawia głównie lekarz audiolog lub uprawnieni specjaliści. Jednakże, biorąc pod uwagę złożony aspekt problemu, w proces diagnostyczny często zaangażowany także logopeda, pedagog, psycholog. Objawy: nierozróżnianie podobnych dźwięków mowy; nadwrażliwość na dźwięki; subiektywne odczucie deprywacji w zakresie stymulacji akustycznej, trudności ze zrozumieniem mowy w hałaśliwym otoczeniu; zaburzenia rozumienia mowy zniekształconej; problemy z lokalizacją źródła słyszanych dźwięków; kłopoty z oceną natężenia, wysokości, długości, kolejności słyszanych dźwięków; brak umiejętności selekcjonowania bodźców słuchowych; trudności ze skoncentrowaniem się na bodźcach słuchowych; zaburzenia mowy (nieprawidłowa artykulacja głosek, niewłaściwa wymowa słów); obniżona pamięć słuchowa; deficyty w zakresie uczenia się drogą słuchową. Dzieci, u których występują Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego, pomimo prawidłowego rozwoju intelektualnego, najczęściej mają trudności w rozumieniu mowy, ze zrozumieniem poleceń (zwłaszcza złożonych) i skupieniem uwagi, niekiedy poprawną artykulacją, co w konsekwencji powoduje liczne problemy w szkole, między innymi z czytaniem, formułowaniem ustnym i pisemnym dłuższych form wypowiedzi oraz z zapamiętywaniem usłyszanych informacji. Wtórną reakcją na odczuwane przez dzieci trudności w związku z APD oraz niewystarczającymi sukcesami w nauce, często są zaburzenia emocjonalne, skutkujące obniżoną samooceną, tendencją do wycofywania się z aktywności opartych na funkcjach słuchowo – językowych. W związku z powyższym tak bardzo istotną jest wczesna, właściwa diagnoza dziecka, która pozwoli uniknąć opóźnień w rozwoju mowy i problemów w nauce szkolnej. Na co zwrócić uwagę? Występowanie CAPD można podejrzewać, jeśli u dziecka zaobserwujemy: trudności ze zrozumieniem wypowiedzi w niekorzystnych warunkach akustycznych (np. gdy kilka osób mówi jednocześnie, gdy w pomieszczeniu jest pogłos, hałas itp.), obniżenie koncentracji uwagi, problem z utrzymaniem skupienia na konkretnych, istotnych bodźcach słuchowych, zmęczenie po przebywaniu w głośnym środowisku, bóle głowy, słabe wykonywanie kilkuetapowych poleceń (szczególnie podanych w jednym zdaniu), kłopoty ze zrozumieniem długich rozmów, brak zrozumienia wypowiedzi (np. „słyszałem co powiedziałeś, ale nie wiem co masz na myśli”), słabą pamięć słuchową (trudności z zapamiętywaniem i powtarzaniem usłyszanych informacji), problemy z zapamiętywaniem sekwencji dźwięków, mylenie podobnie brzmiących słów, problem z nauką języka obcego, brak zwracania uwagi na osobę mówiącą, nadmierne zwracanie uwagi na bodźce dźwiękowe, które nie są istotne, zaburzoną intonację (mowa monotonna, cicha lub odwrotnie – bardzo szybka i zbyt głośna), słabsze wyniki podczas testów psychologicznych, pedagogicznych, edukacyjnych, opartych na bodźcach słuchowych, trudności w czytaniu i pisaniu (szczególnie ze słuchu). Jak pomóc dziecku z Centralnymi Zaburzeniami Przetwarzania Słuchowego? Jak podkreśla dr Dorota Szuber, kierownik Podkarpackiego Centrum Słuchu i Mowy Medincus w Rzeszowie, współczesne dzieci spędzają za dużo czasu przy komputerze, tablecie czy smartfonie. Nie rozmawiają z rówieśnikami, z rodzicami czy rodzeństwem, skupiają się tylko na odbiorze informacji drogą wzrokową – za pomocą obrazów. Nie trenują słuchu i słuchania. Jeżeli diagnoza potwierdzi występowanie u dziecka APD, koniecznym jest objęcie go kompleksowym wsparciem terapeutycznym, przebiegającym w trzech podstawowych kierunkach: Poprawa środowiska akustycznego w szkole oraz poprawa jakości słyszanej mowy poprzez zastosowanie systemów wspierających słyszenie (np. systemów FM), Trening słuchowy przeprowadzany pod opieką specjalisty, którego celem jest poprawa sprawności wyższych funkcji słuchowych w oparciu o plastyczność układu nerwowego (np.: Aktywny Trening Słuchowy Neuroflow, Stymulacja Polimodalna Percepcji Sensorycznej metodą Skarżyńskiego (SPPS), Indywidualna Stymulacja Słuchu Johansena (JIAS) czy Terapia Uwagi Słuchowej A. Tomatisa . Terapia pedagogiczna i psychologiczna, która może pośrednio poprawić sprawność uczenia i komunikowania się dzieci z APD. Właściwe wsparcie pozwala na pokonanie trudności, związanych z funkcjonowaniem w szkole, nauką oraz kontaktami z grupą rówieśników. To wszystko z kolei przekłada się na ogólny, prawidłowy rozwój emocjonalno – społeczny. Pomoc dziecku z CAPD w domu. Co może zrobić rodzic? w miarę możliwości należy zredukować wszelkie niepotrzebne szumy i hałasy w domu, dziecko powinno patrzeć na Ciebie, gdy mówisz, zwracaj się do dziecka za pomocą prostych zdań, mów nieco spokojniej, w wolniejszym tempie, za każdym razem upewniaj się, czy dziecko właściwie zrozumiało polecenie, zapewnij dziecku spokojne miejsce, w którym w ciszy może odrabiać lekcje i uczyć się, wzmacniaj pozytywnie poczucie własnej wartości. Pomoc dziecku w szkole. Co może zrobić nauczyciel? zapewnić miejsce w pobliżu nauczyciela w celu ułatwienia udzielania pomocy przy napot ykanych trudnościach (dawanie dodatkowych wskazówek i wyjaśnień), używać wiele pomocy wizualnych, stosować krótkie, proste polecenia i instrukcje słowne; kontrolować, czy dziecko rozumie wydane ustnie polecenia i instrukcje; nie odpytywać ucznia z czytania głośnego, recytowania, śpiewania na forum klasy; kilkakrotnie powtarzać ustne pytania, polecenia i dawać dziecku więcej czasu reakcję; przeznaczać uczniowi więcej czasu na zbudowanie dłuższych wypowiedzi językowych; umożliwiać dziecku patrzenie na twarz i usta osoby mówiącej; polecenia słuchowe dotyczące pracy zleconej uczniowi uzupełniać o wskazówki wzrokowe, podejmować działania stymulujące motywację do nauki, podnosić samoocenę dzieci, wzmacniać pozycję w grupie rówieśniczej z uwagi na duże obciążenie emocjonalne i stres, doświadczane przez uczniów z zaburzeniami przetwarzania słuchowego, stosować przerwy śródlekcyjne, lub przeplatać zadania wymagające większej uwagi oraz wytężonego myślenia, zadaniami łatwiejszymi lub o charakterze utrwalającym, dostosować wymagania w zakresie kompetencji opartych na sprawnościach słuchowo – językowych (w szczególności podczas lekcji języka polskiego, muzyki, matematyki, języka obcego). Specjalistyczne działania terapeutyczne oparte są głównie na indywidualnym treningu słuchowym, wykorzystującym ćwiczenia w zakresie: lokalizacji źródła dźwięków; rozpoznawania dźwięków; różnicowania głośności, długości i wysokości dźwięków; zapamiętywania kolejności usłyszanych dźwięków;rozumienia mowy w obecności werbalnych i niewerbalnych bodźców zakłócających; powtarzania sekwencji słów, zdań w odpowiedniej kolejności; analizy i syntezy słuchowej; uwagi słuchowej; korzystania z cech prozodycznych mowy; rozumienia odsłuchiwanego i samodzielnie głośno odczytywanego tekstu; pisania ze słuchu; naśladowania melodii; różnicowania rytmów; naśladowania rytmu. Wielokierunkową terapię należy rozpocząć jak najszybciej i prowadzić systematycznie w bezpiecznej, przyjaznej dla dziecka atmosferze. Opracowanie mgr Aneta Piotrowska-Sołtys - pedagog Bibliografia: E. Kwaśniok, M. Ławecka: Stymulacja funkcji słuchowych w zaburzeniach centralnych procesów przetwarzania, Forum Logopedyczne, rok 2016, nr 24 A. Paczkowska, J. T. Marcinkowski: Istota zaburzenia przetwarzania słuchowego – niedocenianego problemu zdrowotnego, Hygeia Public Health, rok 2013, tom 48, nr 4 A. Senderski: Rozpoznawanie i postępowanie w zaburzeniach przetwarzania słuchowego u dzieci, Otolaryngologia, rok 2014, tom 13, nr 2 wywiad z dr Dorotą Szuber (Kierownika Podkarpackiego CSiM MEDINCUS) oraz dr hab. n. med. mgr zarz. Piotra H. Skarżyńskiego (Członka Zarządu Centrum Słuchu i Mowy) poświęconych zagadnieniu centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego:Wprowadzenie: Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego (C)APD są to trudności w przetwarzaniu informacji słuchowych w ośrodkowym układzie nerwowym i często współwystępują z innymi zaburzeniami, takimi jak na przykład nieprawidłowy rozwój mowy i języka. U dzieci z (C)APD często obserwuje się opóźniony bądź nieharmonijny Autor: Pedagogika Specjalna - portal dla nauczycieliOpublikowano: 25 listopada 2018 roku. Zaburzenia przetwarzania słuchowego to termin stosowany w medycynie (audiologii), psychologii i pedagogice dla określenia zespołu objawów wynikających z nieprawidłowego funkcjonowania wyższych funkcji słuchowych. Jest to upośledzenie zmysłu słuchu pomimo prawidłowej budowy i funkcjonowania uszu. Wynika z niewłaściwej współpracy narządów słuchu z mózgiem, który błędnie rozpoznaje i interpretuje dźwięki docierające do uszu. W efekcie, chociaż słuch człowieka jest prawidłowy, ma on problemy ze zrozumieniem tego, co słyszy. ETIOLOGIA ZABURZEŃ PRZETWARZANIA SŁUCHOWEGO Zaburzenia przetwarzania słuchowego wynikają z mikrouszkodzeń części mózgu odpowiedzialnych za interpretację bodźców akustycznych. Mikrouszkodzenia te mogą mieć różne źródła. Najczęstszymi przyczynami zaburzeń przetwarzania słuchowego są: w okresie prenatalnym: infekcje wirusowe; intoksykacja alkoholem, tytoniem, środkami odurzającymi, lekami; ekspozycja na ołów; nieprawidłowe ułożenie szyi płodu skutkujące jednostronnym uszkodzeniem słuchu; podczas porodu: niedotlenienie i urazy mechaniczne; w okresie postnatalnym: wady słuchu, których rehabilitacja nie przebiega prawidłowo; wysiękowe zapalenia ucha środkowego; zablokowanie przewodu Eustachiusza; nadmierna stymulacja bodźcami słuchowymi; niedotlenienie w czasie snu z powodu przerośniętego migdałka gardłowego; choroby metaboliczne; epilepsja. DIAGNOZA ZABURZEŃ PRZETWARZANIA SŁUCHOWEGO Diagnozę zaburzeń przetwarzania słuchowego stawia lekarz audiolog, ale w proces diagnostyczny powinni być również zaangażowani tacy specjaliści jak logopeda, pedagog, psycholog. Omawiany syndrom można rozpoznać tylko u dzieci, które mieszczą się w normie intelektualnej, mają prawidłowy słuch oraz nie występują u nich deficyty wyższych funkcji poznawczych i językowych. ISTOTA ZABURZEŃ PRZETWARZANIA SŁUCHOWEGO Na zaburzenia przetwarzania słuchowego składa się zespół wielu różnorodnych symptomów. Do najczęściej występujących objawów omawianego syndromu należą: nierozróżnianie podobnych dźwięków mowy; trudności ze zrozumieniem mowy w hałaśliwym otoczeniu; zaburzenia rozumienia mowy zniekształconej; problemy z lokalizacją źródła słyszanych dźwięków; kłopoty z oceną natężenia, wysokości, długości, kolejności słyszanych dźwięków; brak umiejętności selekcjonowania bodźców słuchowych; trudności ze skoncentrowaniem się na bodźcach słuchowych; zaburzenia mowy (nieprawidłowa artykulacja głosek, niewłaściwa wymowa słów); obniżona pamięć słuchowa; deficyty w zakresie uczenia się drogą słuchową; nadwrażliwość na dźwięki; subiektywne odczucie deprywacji w zakresie stymulacji akustycznej. W efekcie wymienionych objawów dzieci z zaburzeniami przetwarzania słuchowego doświadczają wielu poważnych trudności w codziennym funkcjonowaniu, a w szczególności podczas nauki szkolnej. Mylą zbliżone dźwięki, przekręcają podobnie brzmiące wyrazy lub błędnie je wymawiają. Wskutek tego mają kłopoty z analizą i syntezą słuchową, czyli podziałem tekstu na zdania, wyrazy, sylaby, głoski oraz scalaniem głosek, sylab, wyrazów, zdań w tekst. W wyniku tych kłopotów mają także trudności w nauce czytania i pisania, popełniają wiele błędów ortograficznych. Również rozumienie tekstu samodzielnie czytanego na głos bądź słuchanego stanowi dla nich problem. Dlatego też często nie rozumieją wydawanych ustnie dłuższych, złożonych poleceń i instrukcji. Dzieci z zaburzeniami przetwarzania słuchowego charakteryzują również deficyty w zakresie uwagi słuchowej. Nie potrafią właściwie selekcjonować dźwięków, które docierają do nich z otoczenia. Jednakowo reagują na wszystkie sygnały akustyczne, dlatego nawet słabe dźwięki zakłócające dekoncentrują je. Także pamięć słuchowa dzieci cierpiących na zaburzenia przetwarzania słuchowego jest istotnie obniżona. Szybko zapominają o tym, co zostało powiedziane i mają spore trudności z odtworzeniem usłyszanych treści. Dzieci z zaburzeniami przetwarzania słuchowego mogą też przejawiać nieprawidłowości w zakresie wrażliwości na bodźce akustyczne. Bywają nadwrażliwe na dźwięki, drażni je hałas. Aby zrozumieć, co się dzieje w hałaśliwym otoczeniu, muszą szczególnie natężać uwagę, czyli ponosić znaczny wysiłek. Może to powodować u nich niepokój, rozdrażnienie, zmęczenie, bóle głowy. Zdarza się także, że dzieci z zaburzeniami przetwarzania słuchowego cechuje zbyt niska wrażliwość na sygnały dźwiękowe. Znajdują się w stanie deprywacji akustycznej, z czym próbują sobie radzić poprzez samodzielne wydawanie głośnych dźwięków (podniesiony ton głosu, krzyk), powodowanie hałasu (stukanie przedmiotami) czy wsłuchiwanie się w dźwięki wydawane przez urządzenia znajdujące się w pobliżu (wentylator, odkurzacz). Dzieci dotknięte omawianym syndromem doświadczają także wielu trudności komunikacyjnych. Mają kłopoty w zakresie interpretowania oraz stosowania cech prozodycznych mowy. Niewłaściwie odczytują akcent i intonację usłyszanych komunikatów werbalnych. Trudno im odpowiednio modulować głos podczas wypowiedzi. W efekcie ich mowa jest monotonna i zbyt cicha albo za głośna i nadmiernie dynamiczna. Może to powodować nieporozumienia pomiędzy dziećmi i innymi osobami z ich otoczenia oraz ujemnie wpływać na ich wizerunek w społeczności. Wskutek opisanych problemów dzieci z zaburzeniami przetwarzania słuchowego nie czują się bezpiecznie w swoim otoczeniu. Pomimo zwiększonego wysiłku, nie zawsze właściwie rozumieją sytuację, w której się znajdują. Doświadczają także permanentnego dyskomfortu w zakresie sfery słuchowej. Mają problemy komunikacyjne oraz trudności w nauce szkolnej. Wszystko to jest dla nich źródłem chronicznego stresu i może powodować obniżenie samooceny oraz nieśmiałość. FUNKCJONOWANIE SZKOLNE DZIECI Z ZABURZENIAMI PRZETWARZANIA SŁUCHOWEGO Dzieci z zaburzeniami przetwarzania słuchowego doświadczają wielu rozmaitych trudności podczas pobytu w szkole. Muszą tu bowiem funkcjonować, komunikować się i uczyć w warunkach zwiększonego hałasu, w obecności wielu bodźców akustycznych, co jest dla nich szczególnie niekorzystne. Dlatego ważne jest, aby zapewnić im możliwie największy komfort w tym zakresie. Możemy to uczynić poprzez eliminowanie zbędnych hałasów w szkole następującymi sposobami: zmniejszenie liczebności klasy, do której uczęszcza uczeń z zaburzeniami przetwarzania słuchowego; umożliwienie dziecku z omawianym syndromem realizacji wybranych przedmiotów w trybie indywidualnym (np. muzyka, język obcy); tworzenie w szkole stref ciszy (wydzielone miejsca na korytarzach, gdzie mogą przebywać uczniowie, którzy potrzebują odpoczynku od bodźców słuchowych); zapewnienie dziecku możliwości wyciszenia się, odpoczynku od nadmiaru wrażeń akustycznych (np. specjalnie przygotowane miejsce, do którego może się udać się nawet podczas lekcji, celem krótkiego odpoczynku); eliminowanie z sal szkolnych urządzeń emitujących intensywne dźwięki (wentylatory, głośno tykające zegary); wyciszenie ścian sal lekcyjnych specjalną pianką, uszczelnienie drzwi i okien, aby nie przepuszczały hałasów z zewnątrz; eliminowanie pogłosu w salach lekcyjnych poprzez wykorzystanie dywanów, zasłon, poduszek; sadzanie dziecka w pobliżu nauczyciela, aby lepiej słyszało jego słowa. W przypadku niektórych dzieci konieczne może być także zastosowanie cyfrowego systemu wspomagającego funkcje słuchowe. Jest to urządzenie składające się z niewielkiego mikrofonu, który nosi nauczyciel oraz małej słuchawki, którą dziecko umieszcza na uchu. System ten wzmacnia głos nauczyciela i pozwala uczniowi lepiej wyróżniać go na tle wszystkich dźwięków, jakie występują w klasie podczas lekcji. W pracy dydaktycznej z dzieckiem cierpiącym na zaburzenia przetwarzania słuchowego nauczyciel powinien postępować zgodnie z następującymi wskazówkami: używać wiele pomocy wizualnych, aby uczeń mógł powiązać to, co słyszy z konkretnymi obrazami; stosować krótkie, proste polecenia i instrukcje słowne; ciągle kontrolować, czy dziecko rozumie wydane ustnie polecenia i instrukcje; nie odpytywać ucznia z czytania głośnego, recytowania, śpiewania na forum klasy; kilkakrotnie powtarzać ustne pytania, polecenia i dawać dziecku więcej czasu reakcję; przeznaczać uczniowi więcej czasu na zbudowanie dłuższych wypowiedzi językowych; umożliwiać dziecku patrzenie na twarz i usta osoby mówiącej; polecenia słuchowe dotyczące pracy zleconej uczniowi uzupełniać o wskazówki wzrokowe. Zaburzenia przetwarzania słuchowego sprawiają dziecku trudności w nauce pisania, opanowaniu ortografii, nauce czytania, nabywaniu nowego słownictwa, zapamiętywaniu ciągów słów (dni tygodnia, miesiące, kolejność liczb, kolejność liter w alfabecie). Dlatego należy uwzględniać ten syndrom na wszystkich przedmiotach szkolnych, a w szczególności podczas lekcji języka polskiego, muzyki, matematyki, języka obcego. Ze względu na duże obciążenie emocjonalne i permanentny stres, jakich doświadczają uczniowie z zaburzeniami przetwarzania słuchowego, konieczne jest także podejmowanie działań stymulujących ich motywację do nauki, podnoszących samoocenę, wzmacniających pozycję w grupie rówieśniczej. W tym celu, w codziennej pracy z uczniem cierpiącym na omawiany syndrom należy bazować na wzmocnieniach pozytywnych i umożliwiać mu odnoszenie sukcesów na forum grupy. Nie wolno ganić ani zawstydzać takiego dziecka z powodu wolniejszego tempa pracy czy błędów popełnianych w trakcie nauki opartej na kanale słuchowym. POSTĘPOWANIE TERAPEUTYCZNE WOBEC DZIECKA Z ZABURZENIAMI PRZETWARZANIA SŁUCHOWEGO Zaburzenia przetwarzania słuchowego nie mijają wraz z wiekiem, ale towarzyszą dotkniętej nimi osobie przez całe życie. Dlatego ważne jest, by poddać je właściwym oddziaływaniom korekcyjnym. Nawet pomimo szybkiego podjęcia wieloaspektowej, intensywnej terapii, niemożliwe jest zlikwidowanie symptomów syndromu. Celem oddziaływań podejmowanych wobec dziecka z zaburzeniami przetwarzania słuchowego jest jedynie zmniejszenie objawów, wypracowanie strategii kompensacyjnych wobec istniejących deficytów, usprawnienie funkcjonowania słuchowego i językowego oraz zminimalizowanie wtórnych objawów psychologicznych, takich jak nieśmiałość, zaniżona samoocena, stres. W terapii dziecka cierpiącego na zaburzenia przetwarzania słuchowego mogą uczestniczyć logopeda, neurologopeda, psycholog, pedagog, terapeuta pedagogiczny. Należy ją rozpocząć jak najszybciej, prowadzić systematycznie, w bezpiecznej, przyjaznej dla dziecka atmosferze. Ważne jest także zaangażowanie w proces rehabilitacji domu rodzinnego i szkoły dziecka, aby zalecone przez specjalistów ćwiczenia były wykonywane także w tych miejscach. Podstawową metodą terapeutyczną w przypadku omawianych zaburzeń jest tzw. indywidualny trening słuchowy. Składają się na niego między innymi ćwiczenia: lokalizacji źródła dźwięków; rozpoznawania dźwięków; różnicowania głośności, długości i wysokości dźwięków; zapamiętywania kolejności usłyszanych dźwięków; rozumienia mowy w obecności werbalnych i niewerbalnych bodźców zakłócających; powtarzania sekwencji słów, zdań w odpowiedniej kolejności; analizy i syntezy słuchowej; uwagi słuchowej; korzystania z cech prozodycznych mowy; rozumienia odsłuchiwanego i samodzielnie głośno odczytywanego tekstu; pisania ze słuchu; naśladowania melodii; różnicowania rytmów; naśladowania rytmu. Dobre rezultaty daje także uzupełnianie indywidualnego treningu słuchowego treningiem grupowym prowadzonym w formie zabaw i gier słuchowo-ruchowych. Tekst powstał w oparciu o następujące materiały: E. Kwaśniok, M. Ławecka: Stymulacja funkcji słuchowych w zaburzeniach centralnych procesów przetwarzania, Forum Logopedyczne, rok 2016, nr 24 A. Paczkowska, J. T. Marcinkowski: Istota zaburzenia przetwarzania słuchowego – niedocenianego problemu zdrowotnego, Hygeia Public Health, rok 2013, tom 48, nr 4 A. Senderski: Rozpoznawanie i postępowanie w zaburzeniach przetwarzania słuchowego u dzieci, Otolaryngologia, rok 2014, tom 13, nr 2 T. Zaleski: Centralne zaburzenia słuchu u człowieka, Kosmos. Problemy nauk biologicznych, rok 1998, tom 47, nr 3 Autor: Elżbieta Wika Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli